Hartelijk welkom op de website van de Filmgerelateerde collecties van EYE het nieuwe filmmuseum

30 okt 2014

De filmfabriek van Franz Anton Nöggerath en zn.

Filmpionier Jean Desmet is inmiddels behoorlijk bekend en zijn archief tot Werelderfgoed verklaard. Maar wie kent zijn concurrent Franz Anton Nöggerath? Eind 19e eeuw maakte hij voor zijn eigen theater filmpjes met impressies en actualiteiten, veelal in Amsterdam, die nu bekend staan als de oudste Nederlandse films.

Door een brand in zijn theater in 1902 is hier helaas veel van verloren gegaan.  Zijn compilatie De oudste beelden van Amsterdam dook echter begin jaren twintig weer op en is nu geconserveerd en gedigitaliseerd samen met drie andere oude films in het  project 'Breng Amsterdam in Beeld'. 

FAN sr.
De van oorsprong Duitse Franz Anton Nöggerath Sr. (1859-1908) was de uitbater van Variététheater Flora aan de Amstelstraat in Amsterdam. In 1896 werd hier voor het eerst in Amsterdam een film vertoond, wat meteen een groot succes was. Ook bij de daaropvolgende voorstellingen liep het zo storm, dat Nöggerath besloot zelf filmapparatuur te kopen. Hij gaf opdracht om actualiteiten te filmen.Zo kon je wat overdag gebeurd was, 's avonds al zien in het theater. Hij filmde in 1898 de inhuldiging van prinses Wilhelmina en een jaar later de Boerenoorlog. Hiervoor ging hij niet naar Zuid-Afrika, maar huurde wat leeuwen uit Artis.

Daarnaast werden veel uit het buitenland geïmporteerde films vertoond en verhuurd. Na de dood van zijn vader nam Franz Anton Nöggerath Jr. (1880-1940) het bedrijf over en ging zich richten op de speelfilmproductie.

Nabij Amsterdam vestigde hij de Franz Anton Nöggerath (FAN)-filmfabriek, waar films werden opgenomen, ontwikkeld, gemonteerd, gekopieerd en ten slotte gedistribueerd over de hele wereld.

FAN jr.
De Flora werd verkocht aan concurrent Jean Desmet, die hier zijn grote droom wilde realiseren: een amusementspaleis compleet met bioscoop, kunstijsbaan, concertzaal en dakterras. Deze wens zou echter  nooit in vervulling gaan.

In tegenstelling tot Desmets omvangrijke archief, is van de Nöggeraths helaas bijna niets meer over: het enige van Senior in het archief van EYE is onderstaande brief uit 1903. Van Junior zijn er nog enkele archivalia, maar die toch interessant zijn: een brochure uit 1912 over de filmfabriek en twee plakboeken met recensies en publiciteit uit de jaren tien en twintig, waaronder onderstaande advertentie. De inventaris van het archief is op aanvraag beschikbaar.

Brief van Nöggerath sr. naar aanleiding van de brand in Flora

Advertentie van Nöggerath jr. waaruit blijkt dat er zowel films werden verhuurd, als eigen opnamen werden gemaakt.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten